BEETHOVEN VE BADEN

 
Baden’deyiz..Hava Avusturya soğuğu..Oysa henüz kış mevsimi de gelmemiş.Baharların sonundayız.Merkezindeki güzel cafede güzel reçellerin tadına bakıyoruz.Fonda Zelter’in meşhu violin konçertosu çalıyor.Şaşırıyoruz.Hani Zelter nereden çıktı diye.Klasik müzkle ilgimiz vardır ama hani herşey için “budur” da demeyiz ama bir şekilde E-Flat Majör’le günlerce meşgul olmuşluğu olmuştur kulağımızın,belki de birçok bilinenin aksine..

Zelter herkesin bildiği değil ama dinlerse seveceği eseri ile kahvaltımızın konuğu..Hayal meyal Hans Blumenberg’in Endişe Nehri Geçiyor kitabında Zelter’in Baden’de kendisini artık çalamaz hale getiren gut hastalığına çare aradığını okuduğumu hatırlıyorum. (Ki gezi dönüşünde bir kere daha okunuyor,Kaçırılmış Buluşmaların Kaçırılmazlığına Dair Meşel bölümü).

Hmm Zelter de bu yüzden burada denk gelir imiş diyoruz.

**

Beethoven hepinizin bildiği ,9. Senfonisini 1823’de Baden’de bestelerken kaplıca kasabasında oturduğu ev de müzedir.Herkesin bildiği derken abartmıyoruz çünkü senfoninin 4. Bölümü bugün AB milli marşıdır.Tabi çalışmalarını o dönem birlikte yürüttüğü Friedrich Von Schiller’in Ode To Joy’u marşta yoktur.

Şimdi nereden geldik Schiller’e..

Beethoven ile üstelik Beethoven’ın hani nasıl diyelim “her yönden zor” olduğu dönemde onunla çalışmışlığı vardır.Başarılıdır.

Ama Goethe ile aralarında bir çekişme,bir hırs ,aslında hayranlık da vardır.

**

Goethe’de vakti ile Beethoven’e hayrandı..Hatta buluştular da.

Ama aristokrat Goethe ile halkın adamı Beethoven’ın karakterleri uyuşmadı.

**

Goethe “kulağa gürültülü gelen Beethoven müziğini dinlemektense,dostu,arkadaşı,mektuplaştığı kişi Zelter’in eserlerini yeğliyordu.

Buna da tamam..

Ama Zelter de Beethoven’ı takdir eden bir kişi idi..

**

Beethoven ile Goethe’nin buluşmasından birkaç sene sonraya,

Ama Beethoven ile Schiller’in beraber çalışmasından da biraz önceye dönelim.

**

Zelter inzivaya çekilen Beethoven'la buluşma arzusunun olduğunu ama onu görmek için yola düşmeyeceğini yakın dostu Goethe'ye 12 Ağustos 1819 'da yazdığı mektubunda aktarırken,belki de onu huysuz görmenin kendisini de huysuzlaştıracağını aktarır..Belki de herkesin olduğu gibi kalmasını söyler..
Zelter -bu düşüncesine rağmen Beethoven'ı görmek için de gittiği söylense de - Modling'de yürürken usta ile karşılaşır..Sarılırlar ,randevu için sözleşirler..
Fakat fazla uyuyan Zelter buluşmayı kaçırır,akşam tiyatroda Beethoven'a rastlar.Mahcubiyetini aktarmak için uygun bir ortam değildir zira sağır birisi ile o anda çözülecek bir konu değildir.
Ertesi gün Zelter Beethoven'dan bir mektup alır.Beethoven uykusundan dolayı buluşmayı kaçırdığı için mahcubiyetini iletmektedir..
Kasıtsız unutmaların müşterekliğinin denk gelmesinin dışında bir de aktarım zorluğunun yaşanması da vardı..
Ki Beethoven için betimlenen katlanılmaz,ukala mizaçları için çok da nezaket içeren bir mektuptur.
Zelter şehirden ayrılırken konuya hiç değinmez..
Beethoven nasıl ki kendi müziğini dinleyemiyordur,kendisi de ilerleyen gut hastalığı yüzünden Berlin yerine Viyana yakınındaki kaplıca şehri Baden'e taşınmıştır ve kendi müziğini çalamıyordur..
Beethoven'ı inzivaya çeken hastalık için üzgün olduğunu söylerken bunu anlatır..
Talihsizliğin benzerliğini..
Mahcubiyet dengelenmesini..
Az da olsa görüşmelerinin yarattığı memnuniyeti yazar mektubunda..
Baden'e gider..

**

İyi gelir Baden herkese..

Kaplıcası ile ,merkezdeki cafesi ile,güzel pastanesi ile,yemyeşil parkı ile..

**

Zelter’in veda mektubunda Beethoven’ın onu mahcup eden mektubuna verdiği yanıtta kaçırılan buluşmanın karşılıklı olduğuna yer verilmez.Ama ustanın hastalığından haberdar olduğunu kendi hastalığı üzerinden acısını paylaşmak için anlatır.

Cemalinizi gördüm diyerek de

Belki de onu görmenin mutluluğu ama acı çekişine tanık olmamanında huzuru vardır belki de ..

Kimbilir diyor insan belki de..

**

Baden ‘de Zelter’i dinlemek..

Beethoven demek burada ,üstelik kulağı duymazken 9. Senfoniyi yazmış demek ;

Kahve ve hatta güzel pasta eşliğinde ne kadar güzel bir duygu..

**

Tarihte aynı anda karşılıklı kaçan buluşma azdır.

Zelter-Beethoven böyle olmuş..

Sonrası da belki Baden’de gelebilirmiş..

Gelmemiş..

**

Kaçırmamak gerek..